Pomoc:Odmiana nazw własnych

Pisząc artykuły na High School DxD Wiki, należy pamiętać o odmianie nazw własnych zgodnie z regułami języka polskiego. Strona ta ma pomóc użytkownikom w prawidłowej odmianie imion, nazwisk oraz pseudonimów.

Język polski

Kwestia fleksyjna

Odmiana japońskich imion i nazwisk

Przede wszystkim japońskie imiona i nazwiska odmieniają się zazwyczaj, kiedy kończą się na literę „a”. Ponadto imiona i nazwiska o końcówce -ya poprzedzonej samogłoską (np. Aya lub Moriya) w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku gubią z końcówki literę „y”, co wskazane jest w poniższych przykładach kursywą.

Przykład odmiany w przypadku nazwiska:

M. Kto?	Suwako Moriya
D. Kogo?	Suwako Mori-i
C. Komu?	Suwako Mori-i
B. Kogo?	Suwako Mori-yę
N. Z kim?	Suwako Mori-yą
Ms. O kim?	Suwako Mori-i
W. O!	Suwako Moriya

Przykład odmiany w przypadku imienia:

M. Kto?	Aya Shameimaru
D. Kogo?	A-i Shameimaru
C. Komu?	A-i Shameimaru
B. Kogo?	A-yę Shameimaru
N. Z kim?	A-yą Shameimaru
Ms. O kim?	A-i Shameimaru
W. O!	Aya Shameimaru

Czego nie odmieniać?

Jeśli żeńskie imię/nazwisko nie kończy się na „a” – pozostaje zawsze i w każdym przypadku nieodmienne. Na marginesie: to dotyczy także imienia Hannah, ale tutaj stosowana bywa „podwójna moralność” – nie odmienia się tego w pisowni, ale można w języku mówionym.

W przypadku mężczyzn należy zostawić w spokoju i bez odmiany imiona/nazwiska kończące się na -o (Takao, Hayao etc.), -e (Keisuke, Masamune) oraz -u (Tsutomu, Akinobu). Całą resztę powinno się normalnie potraktować przypadkami.

Odmieniamy imię czy nazwisko?

Ogólna wskazówka jest taka, że nazwisko w wielu przypadkach może nie być odmieniane, nawet jeśli istnieje dla niego ów wzorzec odmiany.

Czyli można powiedzieć „wywiad z Kenjim Kawai” albo „zostałem zaproszona do państwa Yamada” (w tym drugim przypadku „Yamadów” to forma raczej kolokwialna, do użycia nieoficjalnie, ale nie w czymkolwiek formalnym). Istnieje jednak żelazna zasada: imię musi być odmieniane, jeśli to możliwe. Czyli:

POPRAWNIE: wywiad z Shoujim Kawamorim / wywiad z Shoujim Kawamori

NIEPOPRAWNIE: wywiad z Shouji Kawamorim / wywiad z Shouji Kawamori

Jak zwykle zdrowy rozsądek powinien podpowiadać odpowiednie rozwiązanie. Jeśli mamy przypadek nieodmiennego imienia zestawionego z odmienianym nazwiskiem, to oczywiście całkowicie poprawną formą jest „wywiad z Hayao Miyazakim” – bo imienia tutaj nie da się odmienić. Co więcej, zgodnie z tym, co pisałam wyżej, "wywiad z Hayao Miyazaki" błędnie sugeruje płeć żeńską, więc tutaj nazwisko odmieniać wypada. Podobnie raczej zalecałabym formę „wywiad z Masamune Shirowem”, nawet jeśli samo nazwisko „Shirow” /szirou/ powinno zazwyczaj być nieodmienne. Na nasz szczęście zasady dadzą się troszeczkę naginać, a skoro tak – należy je nagiąć zgodnie z "duchem języka polskiego", aby efekt był jak najłatwiejszy do zrozumienia. Oczywiście czasem tego nie przeskoczymy: "wywiad z Shinichiro Watanabe" i kropka, niczego i pod żadnym pozorem nie należy tutaj odmieniać.

„Istnieje wzorzec odmiany” to śliczna formułka zdroworozsądkowa. Nie odmieniamy imienia Hayao, bo w wymowie doszlibyśmy do Hayała, Hayałowi, Hayałem, a w pisowni do jakichś całkowitych potworków. Co jednak zrobić, kiedy całkiem przyzwoita odmiana wykłada się jak długa na pojedynczym przypadku?

Nie wierzycie? Proszę bardzo, oto pani Ageha Oukawa. A tutaj panna Kuchiha z oglądanego przeze mnie niedawno Amatsuki. I co? Imię żeńskie, kończy się na -a, więc oczywiście mówimy o twórczości pani Agehy Oukawy (a nie o twórczości pani Ageha Oukawa) i podziwiamy Kuchihę i jej niezwykłe umiejętności szermiercze (a nie podziwiamy Kuchiha). No dobrze, to teraz porozmawiajmy o... Agesze? Kuchisze? Ratunku! Ale owszem, zgodnie z zasadami polszczyzny h albo ch powinno się w takich przypadkach zamienić w sz. Z już niejapońskich imion podobna zabawa jest w przypadku końcówki -oa, np. w imieniu Zoa.

W tym przypadku należy zawołać na pomoc zdrowy rozsądek, który da radę prostą i szalenie nieefektowną: unikać. Po prostu stanąć na uszach, klasnąć piętami i tak skonstruować zdanie, żeby uniknąć użycia któregoś z trefnych przypadków, albo zastąpić imię/nazwisko jakimś omówieniem. I bezpiecznie porozmawiać o twórczości artystki albo o urodzie bohaterki. Jak widać, odwrót taktyczny jest najzdrowszy i najbardziej wskazany.

Kwestia stylistyczna

Kolejność pisania japońskich imion i nazwisk

Piszemy w kolejności takiej jak w języku polskim: najpierw imię, potem nazwisko. Nie na odwrót.

Wielkie litery

Nazwy ras

„Upadły anioł”, „diabeł” czy „youkai” piszemy z małej litery, bo są to takie nazwy, jak „człowiek”, „kot” albo „lodówka”. Nazwy religii oraz wiernych też zapisuje się z małej („taoizm”, „chrześcijanin”, „buddysta”). Jeśli jednak nazwy pochodzą od miejsca, w którym dany rodzaj istot mieszka lub z którego pochodzi (Rosjanin z Rosji), to zapisujemy je z dużej np. „Niebianie” (bo „Niebo”).

Kwestia interpunkcyjna

Apostrofu używamy, gdy

1. Słowo (imię, nazwisko) kończy się na nieme (czyli niewymawiane) -e, np. Larousse /laruss/ albo Moore /mur/. W tym przypadku odmiana wygląda: Larousse'a /larussa/, Larousse'owi /larussowi/, Larousse'em /larussem/. Wystarczy przyjrzeć się, jak wyglądałoby to po wyjęciu apostrofa, żeby zrozumieć, dlaczego jest on konieczny :)

2. Słowo (angielskie lub francuskie!) kończy się na -y po spółgłosce, czyli mówiąc po ludzku, na końcu mamy ten taki dźwięk pośredni między y a i. Na przykład wszystkie imiona i nazwiska typu Billy, Johnny, Murphy etc. odmieniają się z apostrofem w części przypadków: Murphy'ego, Murphy'emu, ale z Murphym, z Billym i tak dalej.

3. Dla języka francuskiego istnieje dość upiorny zapis, że jeśli nazwisko kończy się w wymowie na -e, a w zapisie po nie wymawianej literze spółgłoskowej -s lub -x stawiamy apostrof, np. Rabelais /rabele/, Rabelais'go /rabelego/, Raibelais'm /rabelem/.

Dobra, wiem – coś mówiłam o w miarę prostych regułach. Ale w praktyce z francuskim rzadko kiedy mamy do czynienia, w każdym razie rzadko kiedy przy anime – a reguły dotyczące angielskiego ograniczają się do tego niemego -e w "Moore" oraz -y w "Murphy" i należy zapamiętać, że w tych dwóch przypadkach apostrof jest potrzebny. To powinno rozwiązać 99% problemów ze stosowaniem apostrofu. Lepiej, prawda?

Apostrofu nie używa się

…W pozostałych przypadkach. Tak, wiem, przepraszam. Poważnie: jeśli angielskie imię/nazwisko kończy się na normalnie wymawianą spółgłoskę lub samogłoskę, to do odmiany żaden apostrof nie ma prawa trafić.

POPRAWNIE: Nie znoszę Shinjiego Ikariego i Billa Gatesa.

NIEPOPRAWNIE: Nie znoszę Shinji'ego Ikari'ego i Bill'a Gates'a.

Proszę popatrzeć – w tym drugim przypadku apostrof nic nie wnosi – nie rozdziela dziwacznie wyglądającego połączenia, wręcz przeciwnie, przeszkadza tylko w prawidłowym odczytaniu zdania.

Bez apostrofu odmienia się także imiona i nazwiska kończące się na -e wymawiane, czyli np. Rene, Renego, Renem. W przypadku imion i nazwisk "europejskich" kończących się na -o, wymienia się po prostu końcówkę, czyli Picasso, Picassa (a dzisiaj z tłumaczenia, za które ktoś wziął ciężką kasę wywaliłam "Picasso'a"). Tu jak widać jest mała niekonsekwencja z tym, co pisałam wcześniej o japońskich imionach kończących się na -o, -e. Tak jak mówiłam: w przypadku imion i nazwisk "egzotycznych" obowiązują ciut luźniejsze zasady, więc bezpieczniej ich nie odmieniać i nie zniekształcać. Ale jeśli się uprzemy, to odmiana wygląda np. Goro – Gora – Gorem, także bez apostrofu!

Billy'ego nie było na cosplayu

No i co z powyższym zdaniem? Poprawne? A chwilę wcześniej była mowa o apostrofach po -y!

Ale i owszem, zdanie jest poprawne. Przypominam: apostrof, jeśli mamy -y po spółgłosce. Bowiem w języku angielskim -y po samogłosce wymawia się najczęściej jak "j" i nie wymaga apostrofu w odmianie. Czyli cosplay /kosplej/ – cosplayu /kospleju/, tak samo jak Humphrey /hamfrej/ – Humphreya /hamfreja/.

Cytaty

Kropkę na końcach cytatów zawsze dajemy poza cudzysłów. Wszystkie pozostałe znaki zakańczające zdanie (wykrzyknik, pytajnik, wielokropek) zawieramy wewnątrz niego.

Przykład: „Tu jest zdanie. Czy to zdanie to pytanie?” „Nie”.

Przypisy

Przypisy (ang. ref) zapisujemy zawsze przed znakami interpunkcyjnymi oraz spacjami, w końcu dotyczą treści.

Osoba zamieszczająca te teksty nie podaje się za ich autora – część z nich jest autorstwa Avellany z forum Kotatsu (akapity „Czego nie odmieniać?”, „Odmieniamy imię czy nazwisko?”, „Apostrofu używamy, gdy”, „Apostrofu nie używa się” oraz „Billy'ego nie było na cosplayu”). Pozostałe akapity zaś zostały zapożyczone z polskiej Touhou Wiki.